Tunesië en de nieuwe werkelijkheid

07 april 2017 - Tunesië

Vanuit een blauwe pipowagen probeert Farhat Scorpion op de kade van Port El-Kantaoui authentieke geurtjes aan de man en vrouw te brengen. De Tunesische ondernemer van 32 heeft nauwelijks succes, want in het toeristenoord bij Sousse is amper volk te bekennen. En de weinige bezoekers zijn ook nog eens lokale families, die deze voorjaarsvakantie hun dinars liever besteden aan een toeristisch uitje op een catamaran.

Maar Farhat heeft gelukkig een positieve inborst, want de 'artisan parfumeur' denkt dat het in Tunesië snel allemaal weer beter wordt. Bovendien, het kan zoveel erger, zegt hij, verwijzend naar de gebeurtenissen in 2015. Aanslagen in het Bardomuseum in de hoofdstad Tunis en op het strand van Port El-Kantaoui, waarbij tientallen buitenlandse vakantiegangers omkwamen, leidden tot menig negatief reisadvies en deden de toeristische sector van het land instorten.

Hartverwarmende steunbetuiging

Farhat Scorpion heeft de gevolgen aan den lijve ondervonden, in zijn ambitieuze familiebedrijfje. De omzet is sindsdien vrijwel gestagneerd, maar de volbloed ondernemer wenst het hoofd niet in de schoot te leggen. Hij blijft open staan voor de wereld, ook voor de westerse, getuige de zelfgeschreven leus ‘Je Suis Bardo, I Am Bardo’ op zijn mobiele onderneming. Het is een hartverwarmende variant van ‘Je suis Charlie’, de steunbetuiging die wereldwijd opdook na de terroristische aanslag in januari 2015 op het hoofdkantoor van het satirische weekblad Charlie Hebdo in Parijs. ,,Ik moest het zo verwoorden, het is wat ik voel”, zegt Farhat. ,,En bovendien, het is de nieuwe werkelijkheid.”

Die tekenen we op, drie jaar nadat we het land voor het laatst hebben bezocht. Directe aanleiding is de voorziene terugkeer van Nederlandse toeristen, nu Corendon vanaf 22 april weer naar Tunesië gaat vliegen. De reisorganisatie hervat haar vluchten naar het vakantieland in Noord-Afrika, ondanks het advies van het ministerie van Buitenlandse Zaken er alleen voor ‘noodzakelijke reizen’ heen te gaan. Corendon-baas Steven van der Heijden vindt dat negatieve reisadvies ‘achterhaald’. Volgens hem hebben landen als Duitsland, Frankrijk en België dat advies al terecht versoepeld. ,,Bovendien is de veiligheid in Tunesië sterk verbeterd”, zo stelde hij enige tijd geleden in de Telegraaf.

Controles met spiegeltjes

Dat laatste is inderdaad een ding geworden; een nieuwe werkelijkheid, om met Farhat Scorpion te spreken. Hekken en bewakers waren al jaren gemeengoed bij hotels, maar de bagagecontroles bij musea en andere toeristische hotspots – zoals we die kennen van luchthavens - zijn voor ons nieuw. Dat geldt ook voor de opzichtige aanwezigheid van leden van de toeristische politie. Je ziet ze op stranden, in stadscentra, bij bezienswaardigheden; kortom, op plekken waar toeristen zich doorgaans ophouden. Na een paar dagen weet je niet beter dan dat ze ergens rondcirkelen, maar even wennen is het wel. Dat laatste lukt minder als het gaat om de controles met spiegeltjes, waarmee wordt bekeken of aan de onderkant van ons busje misschien niet iets van een explosief is gekleefd.

Terug naar het Bardo

Tijdens onze tocht van 700 kilometer in het noordoosten van Tunesië, langs hoogtepunten als Sousse, het Ribat van Monastir, het amfitheater van El Djem, het Parc Temple des Eaux in Zaghouan en Sidi Bou Said, hebben we meer dan eens zo’n kijkbeurt gehad. De meest indringende is zonder twijfel die bij het Bardomuseum, waar we na de spiegelcheck ook nog eens langs een wegversperring moeten zigzaggen om de belangrijkste verzameling Romeinse mozaïeken ter wereld te kunnen bekijken. De onbevangenheid, zoals bij ons eerste bezoek in 2012, is volledig verdwenen. Het voormalige paleis staat sinds de terreurdaad van 18 maart 2015 - die aan 23 mensen het leven kostte – bij ons vooral symbool voor religieus fanatisme, en dat maakt museumbezoek toch iets minder vrijblijvend.

Zeker als je in de hal direct wordt geconfronteerd met een in memoriam, waarop alle namen en nationaliteiten van de slachtoffers staan, met even verderop een vitrine, gewijd aan de Nobelprijs voor de Vrede 2015, die in dat beladen jaar aan vier Tunesische organisaties is toegekend. ,,Eeuwenoude historie, ingehaald door de jongste geschiedenis”, horen we een oudere bezoeker in het Engels zeggen. Voor die combinatie is ook buiten in het park gekozen, zou je kunnen zeggen, want daar zijn alle terreurslachtoffers in mozaïeksteentjes geportretteerd.

Chinese toeristen

Met een behoorlijk zwaar gemoed zoeken we onze kamer op in El Mouradi Palace, een vijfsterrengigant in de toeristenstrook van Port El-Kantaoui. We zien de eerste groepen toeristen; Europees ogende ouderen, maar ook beduidend jongere Chinezen. Van de 500 kamers zijn er 200 bezet, stelt de dienstdoende manager, die redelijk tevreden is met die bezettingsgraad van 40 procent. Want, zo zegt hij in navolging van ondernemer Farhat, het is wel eens erger geweest, en bovendien zijn er nieuwe toeristenstromen op gang gekomen. Natuurlijk, de Russen scoren nog altijd fantastisch, met dit jaar een verwachte groei naar 800.000, maar de belangstelling uit China en Canada neemt evenzeer toe. Vanuit Europa zijn het vooral Spanjaarden, Fransen en Duitsers, die de oversteek al durven maken. En, besluit hij met een lach, ook een handjevol Nederlanders, speels doelend op ons kleine reisgezelschap. ,,Maar ook andere Nederlanders zijn van harte welkom!"

Want die worden in El Mouradi Palace echt op hun wenken bediend. Als we al zappend bijna de hele zenderindeling op de televisie hebben gehad, met Arabische, Engelse, Franse, Italiaanse, Duitse, Spaanse en Russische programma’s, blijven we haken op Matthijs van Nieuwkerk. Op een paar kilometer van het strand, waar op 26 juni 2015 vooral Britse toeristen het slachtoffer werden van bruut geweld, kijken wij lichtelijk verbaasd naar 'De Wereld Draait Door'. Vier woorden die als nooit tevoren van toepassing zijn op Tunesië.